47. (On)gewenst

En hoe we het leven ‘over’-leven als geadopteerden…

Pinkstermaandag, 9 juni 2025, 20u

Dromen over een boekvoorstelling, het overkwam me de voorbije nacht. Hoewel ik het boek zelf niet geschreven heb, bleek het me toch mijn onderbewuste te triggeren. De zoektocht naar een gepaste zaal, de stress om op tijd te komen en vooral de spanning: hoe zouden de anderen op deze kritische publicatie over adoptie reageren … Deze zaken passeerden de revue toen ik nog in mijn bed lag. Ik leefde als het ware mee met de schrijfsters, Kiran Van der Avert en Ae Ra Van Geel die ik beiden heb leren kennen toen ik zelf nogal in de mist zat wat mijn adoptie betreft.

Om 13.30u vertrek ik richting Antwerpen voor de tweede boekvoorstelling in 10 dagen tijd. Kif Kif maakte dit event mogelijk ism Untold Asian Stories. Deze boekvoorstelling is er eentje met een dieperliggende boodschap die ons (geadopteerden) bereikt, raakt, doet voelen/beseffen welke impact adoptie kan hebben.

Er is al heel wat volk als ik toekom, aan de ingang krijgen we drankbonnetjes van de meest schattige aanwezigen. Ik beweeg me door de zaal en neem plaats aan de andere kant van de ruimte. Later zal blijken dat ik me (onbewust) achter de moeder van Kiran heb geplaatst, dat realiseerde ik me in het midden van de boekvoorstelling. Met Jewel, de broer van Kiran, kwam ik op 25 juli 1981 naar België. Jewel maakte deel uit van de duizenden Indiase kinderen die uit de metalen vogel ‘geboren’ werden.

In het boek komen tal van gevoelige én pijnlijke thema’s aan bod: afstand, racisme, hechting, het pleasen, jezelf niet (mogen) zijn want iedereen beslist voor jou dat je dankbaar moet zijn, dissociatie, verplaatsing zijn maar een kleine lijst aan moeilijke situaties waarmee geadopteerden geconfronteerd worden en moeten leren dealen. En soms, zoals in het geval van Jewel, wordt de pijn te groot en is uit het leven stappen de enige optie om die pijn niet meer te moeten voelen. Hoe turbulent het leven van een geadopteerde kan zijn, zo turbulent kan het ook zijn voor de ouders van oorsprong (die vaak het verlies van hun kind verdringen om kunnen te overleven ofwel waarvan hun kind zonder hun akkoord ontnomen werd –  hoe overleef je zo’n verlies…). Maar ook de impact op de adoptieouders is niet te onderschatten. De moeder van Jewel vindt het zeer jammer dat ze zo weinig voor hem ‘kon doen’. Dat ze niet kon vermijden dat zijn leven zo dramatisch zou eindigen. Ik voel haar pijn en tranen prikken in mijn ogen. Ik heb Jewel nooit goed gekend, maar zijn verlies raakt me, ook al was mijn tijd met hem van korte duur.

In het boek komen tal van belevingen van geadopteerden aan bod in de vorm van geanonimiseerde quotes:

• Ik werd seksueel misbruikt in mijn adoptiegezin.
• Er werd vaak gezegd dat ze mij zouden terugsturen als ik niet flink was.
• In mijn land van herkomst was ik misschien gestorven van de honger, maar hier sterf ik elke dag van verdriet.
• Je bent zwart maar je gedraagt je zo wit.
• ‘Jij hebt zoveel geluk’. Wees blij dat ze je niet geaborteerd hebben, was je dan liever een wees geweest?
• …

Al deze uitspraken zorgen ervoor dat een geadopteerde extra moeite heeft om zijn balans te vinden, laat staan zijn eigen identiteit kan ontwikkelen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van transnationaal geadopteerden sociale uitval kent die aan hun adoptie wordt toegeschreven. Geadopteerden hebben tot 4 keer meer kans op mentale problemen (zelfdoding, psychiatrische opnames) dan leeftijdsgenoten die niet geadopteerd zijn. Ze lopen  vijf keer meer de kans om een drugs- of alcoholverslaving op te lopen en het risico op criminele feiten is twee tot drie keer groter. Hoe komt het dat mensen blijven denken dat adoptie toch zo’n goede kinderbeschermingsmaatregel is en dat opgroeien in het rijke westen toch zoveel beter is dan in het land van herkomst? De invulling die men geeft aan adoptie is voorbijgestreefd, er moet dringend op grotere schaal geïnvesteerd worden in het welzijn van geadopteerden. De keuze om een kind zoveel (kilometers) te verplaatsen van het ene gezin naar een totaal nieuwe omgeving houdt veel meer risico’s in dan men zich aanvankelijk inbeeldt. Het kost ook bakken geld, geld dat beter geïnvesteerd kan worden in het land van herkomst.

Ook micro-racisme is aanwezig in menig adoptiegezin. Omdat geadopteerden vaak met de angst leven om opnieuw weggestuurd te worden, passen de meesten zich aan en ervaarden ze sommige reacties niet als racistische uitspraken. Het idee dat blanken beter kunnen opvoeden dan mensen uit Azië of Zuid-Amerika gaat de logica voorbij. In dat opzicht kunnen ook perfect kinderen vanuit Europa naar rijke Afrikanen gestuurd worden want ook zij kunnen immers, omdat ze veel geld hebben, een kind grootbrengen.

De geldstromen van adoptie vertrekken naar de verkeerde partners. Adoptie is een verwrongen systeem van vraag en aanbod. Zolang mensen kindjes willen adopteren, zullen er nog steeds aangeboden worden, ook al spreekt men in het huidige klimaat van special needs kinderen. Hoe zouden kinderen hier zoveel meer aangepaste hulp krijgen nu de wachtlijsten in de mentale zorg zo lang geworden zijn?

De wantoestanden in adoptie worden ook in het boek besproken. De schrijfsters zijn heel duidelijk: adoptie is niet meer van deze tijd. Het psychologisch leed moet gestopt worden. Het psychologisch leed in een herkomstland is niet te vergelijken met het psychologisch leed veroorzaakt door een vroegkinderlijk trauma bij transnationale adoptie. Er moet paal en perk gesteld worden aan een systeem dat niet deugt. Vorige week communiceerde Zweden ook al over een adoptiestop in hun land. Binnenkort komt er ook in België op federaal niveau een onderzoekscommissie die de transnationale adopties historisch moet analyseren. Net vandaag heeft de minister van Welzijn, Caroline Gennez (Vooruit) de adopties vanuit India en Togo naar Vlaanderen stopgezet.

Mijn neus wijst in de richting de overheid, die vandaag schitterde in haar afwezigheid. Na jaren inzet, ontelbare vergaderingen, ontmoetingen met adoptiediensten, met medewerkers van het Vlaams Centrum van Adoptie, met Steunpunt Adoptie  en ontelbare adoptieouders die ons aanspreken op onze kritische mening, ben ik er klaar mee. Ik zal vanaf nu mijn mening de wereld insturen, goed geargumenteerd (deels) dankzij het boek (On)gewenst van Ae Ra en Kiran. Dames, jullie editie is meer dan gewenst!

In Toko139 op Pinkstermaandag met van links naar rechts: Sheela, Ae Ra, Kiran en ikzelf